Σαν το λίγο το νερό

ΣΩΤΗΡΗΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ"Σαν το λίγο το νερό"
Τον διαβάζω από το "Ντιάλιθ'ιμ,Χριστάκη", την πρώτη συλλογή των διηγημάτων του. Με γοητεύουν οι ιστορίες του, ώρες-ώρες πολύ σκληρές, και η χρήση της ηπειρώτικης ντοπιολαλιάς στη γραφή του. Είναι παθιασμένος με το γενέθλιο τόπο του, από κει αντλεί πολλά θέματά του.
Στο βιβλίο που προτείνω ο Σωτήρης Δημητρίου επινοεί ένα πρωτότυπο αφηγηματικό εύρημα, στο ρόλο του αφηγητή μια ψυχή περιπλανιέται στο σύμπαν και νοσταλγεί τη γήινη ζωή της.
Αντιγράφω από το οπισθόφυλλο του βιβλίου:
-Πρόκειται για την περιδιάβαση μιας ψυχής μετά θάνατον
στο εσωτερικό τοπίο του ανθρώπου. Κυρίως στις σκοτεινές
μεριές του, στα ανομολόγητα και στις πληγές του.
Είναι ακόμα μια περιδιάβαση στους οικισμούς του ανθρώπου.
Αντιπαραβάλλει ο συγγραφέας τα πρόσωπα και τα άτομα,
τις δυσκολίες και τα καλά των ανθρώπινων κοινωνιών.
Είναι επίσης μια περιδιάβαση ανάμεσα στην περιφρονημένη και
αδιαμεσολάβητη δημώδη γλώσσα και στη σχολική νεοελληνική
γλώσσα. Και τέλος είναι μια περιπλάνηση στους αιθέρες,
στο Σύμπαν. Αυτή η ψυχή, που έχει νοερά τη δυνατότητα
να παίρνει ανθρώπινη υπόσταση, μας δείχνει το Σύμπαν
σαν ένα τεράστιο λούνα παρκ. Κατά την περιπλάνηση ξεχνιέται
στα θεσπέσια θεάματά του, αλλά ο βασικός της σκοπός ειναι
να ξαναγυρίσει στη Γη. Δεν τελειώθηκε η ζωή
αυτού του πλάσματος και θέλει με μεγάλη ζέση και
υπό την πίεση αφόρητης νοσταλγίας να επιστρέψει.
Ισως άμα ξαναβρεί τη Γη, καταφέρει να αρθεί η βασική
ψυχική εκκρεμότητα που τον βασάνιζε ως άνθρωπο.

Είναι η έλλειψη, εκ μέρους του, της συμπόνιας;
Είναι η επιδίωξη, έστω και μετά θάνατον, της ιδανικής αγάπης;
Είναι η αναζήτηση της πηγαίας γλώσσας;
Είναι το αίτημα της ελευθερίας;
Ή βαθύτερα ακομα, η αναζήτηση της ξεγνοιασιάς;

Στην πρώτη ενότητα (Η περιπλάνηση της πεταλούδας), ο αναγνώστης
παρακολουθεί την περιδιάβαση της ψυχής μέσα στο Σύμπαν.
Στην ενότητα " Ό,τι έβρεξε το' πιε η γη" η ψυχή επιστρέφει στο χωριό
και στην αυλή του σπιτιού βρίσκει τη μάνα, την Κάλλιω και τη Σοφιά,
αδερφή της μάνας, νά' χουν στρώσει κουβεντολόι, εδώ ο λογοτέχνης
χρησιμοποιεί το ντόπιο ηπειρώτικο ιδίωμα, οι τρείς γυναίκες αναθυμούνται
ιστορίες πόνου από την Κατοχή, τον Εμφύλιο, τη μετακατοχική περίοδο,
ιστορίες τραγικές, άγριες, ο συγγραφέας δε χαρίζεται σε κανέναν.
Στην ενότητα "Η παρρησία της συμπόνιας" η ψυχή διαπιστώνει με πόνο
την απουσία της ανθρωπιάς στις σύγχρονες κοινωνίες σε σχέση με τις
παραδοσιακές "χωριανικές", όπως τις αποκαλεί, κοινωνίες και προσπαθεί
να ερμηνεύσει τη διαφορά συμπεριφοράς.
Η τελευταία ενότητα, ομότιτλη με τον τίτλο του βιβλίου, ολοκληρώνει
το ταξίδι της ψυχής στη νοσταλγία, καθώς συναντά για λίγο το μικρό κορίτσι
απ' το Φιλιάτι, σκηνή που σηματοδότησε εν ζωή την αποκοπή από τον αγαπημένο τόπο, όταν για πρώτη φορά έφευγε για την ανθρωποφάγα Αθήνα.

Παραθέτω απόσπασμα από την ενότητα "Η παρρησία της συμπόνιας":

Ήταν εποχές που ο ξάδεφος ήταν και αδερφός,
η αδερφή και μάνα, ο αδερφός και πατέρας.
Οι φίλοι σταυραδέρφια με αίμα απ' την παλάμη,
ευλογημένα από τον παπά σε τελετή. Σταυρομανάδες,
μότραιμες, ζόνιες, σταυροθυγατέρες, αδερφοξάδερφα,
μαλέκες, μπαρμπάδες, όλο το χωριό, όλα τα κοντοχώρια,
ένα σφιχτοδεμένο, ανθηρό σώμα. Η πρώτη κουβέντα
γνωριμίας ήταν για την καταγωγή. Πούθ' είσαι, ποιόνου είσαι
και τι φαμίλια έχεις. Ισως ασύνειδα υπάκουαν στο κύριο
ζητούμενο του ανθρώπινου είδους.Δεν ξέρω αν μπορεί να υπάρξει αντίλογος στις παραπάνω διαπιστώσεις.

Ταπεινή μου γνώμη, ο Σωτήρης Δημητρίου είναι ένας Παπαδιαμάντης
της εποχής μας, όχι ως κοσμοκαλόγερος, αλλά ως λογοτέχνης.
Οι ιστορίες του είναι συγκλονιστικές, καθημερινές τις περισσότερες φορές,
απ' αυτές που η υποκριτική κοινωνία παριστάνει ότι τις αγνοεί,ο πνευματικός άνθρωπος όμως δε διστάζει να τις βγάλει στην επιφάνεια, αναδεικνύοντας το σκληρό πρόσωπο της ζωής. Το διήγημα "Ντιάλιθ'ιμ,Χριστάκη", από την ομώνυμη συλλογή παραπέμπει σε μύθο αρχαίας τραγωδίας, όπου η ηρωίδα συντρίβεται χωρίς ενσυνείδητο φταίξιμο και θυμίζει έντονα το "Μοιρολόγι της φώκιας" του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη.

Πρόταση: Διαβάστε το "Ντιάλιθ' ιμ, Χριστάκη", σας εγγυώμαι ότι θα αναζητήσετε
και τα επόμενα εργα του λογοτέχνη...

Η συγγραφή έγινε μόδα από τη δεκαετία του '80, όμως άλλο συγγραφή, άλλο πραγματική λογοτεχνία, λίγοι συγγραφείς θα μείνουν απ' αυτά τα τριάντα χρόνια, ανάμεσά τους οπωσδήποτε ο Σωτήρης Δημητρίου, κατά την άποψή μου μαζί με το Γιώργο Σκαμπαρδώνη (θα τον παρουσιάσουμε σε άλλη ανάρτηση) είναι οι καλύτεροι διηγηματογράφοι της γενιάς τους.