Δευτέρα 13 Μαΐου 2013

Του νεκρού αδελφού

                          


Του νεκρού αδελφού
 

Μάνα με τους εννιά σου γιους και με τη μια σου κόρη,
την κόρη τη μονάκριβη την πολυαγαπημένη,
την είχες δώδεκα χρονώ κι ήλιος δε σου την είδε!
Στα σκοτεινά την έλουζε, στ' άφεγγα τη χτενίζει,
στ' άστρι και τον αυγερινό έπλεκε τα μαλλιά της.
Προξενητάδες ήρθανε από τη Βαβυλώνα,
να πάρουνε την Αρετή πολύ μακριά στα ξένα.
Οι οχτώ αδερφοί δε θέλουνε κι ο Κωσταντίνος θέλει.
«Μάνα μου, κι ας τη δώσομε την Αρετή στα ξένα,
στα ξένα κει που περπατώ, στα ξένα που πηγαίνω,
αν πάμ' εμείς στην ξενιτιά, ξένοι να μην περνούμε.
- Φρόνιμος είσαι, Κωσταντή, μ' άσκημα απιλογήθης.
Κι α μόρτει, γιε μου, θάνατος, κι α μόρτει, γιε μου, αρρώστια,
κι αν τύχει πίκρα γή χαρά, ποιος πάει να μου τη φέρει;
- Βάλλω τον ουρανό κριτή και τους αγιούς μαρτύρους,
αν τύχει κι έρτει θάνατος, αν τύχει κι έρτει αρρώστια,
αν τύχει πίκρα γή χαρά, εγώ να σου τη φέρω».

Και σαν την επαντρέψανε την Αρετή στα ξένα,
κι εμπήκε χρόνος δίσεχτος και μήνες οργισμένοι
κι έπεσε το θανατικό, κι οι εννιά αδερφοί πεθάναν,
βρέθηκε η μάνα μοναχή σαν καλαμιά στον κάμπο.
Σ' όλα τα μνήματα έκλαιγε, σ' όλα μοιρολογιόταν,
στου Κωσταντίνου το μνημειό ανέσπα τα μαλλιά της.
«Ανάθεμά σε, Κωσταντή, και μυριανάθεμά σε,
οπού μου την εξόριζες την Αρετή στα ξένα!
το τάξιμο που μου 'ταξες, πότε θα μου το κάμεις;
Τον ουρανό 'βαλες κριτή και τους αγιούς μαρτύρους,
αν τύχει πίκρα γή χαρά, να πας να μου τη φέρεις».
Από το μυριανάθεμα και τη βαριά κατάρα,
η γης αναταράχτηκε κι ο Κωσταντής εβγήκε.
Κάνει το σύγνεφο άλογο και τ' άστρο χαλινάρι,
και το φεγγάρι συντροφιά και πάει να της τη φέρει.

Παίρνει τα όρη πίσω του και τα βουνά μπροστά του.
Βρίσκει την κι εχτενίζουνταν όξου στο φεγγαράκι.
Από μακριά τη χαιρετά κι από κοντά της λέγει:
«Άιντε, αδερφή, να φύγομε, στη μάνα μας να πάμε.
- Αλίμονο, αδερφάκι μου, και τι είναι τούτη η ώρα;
Αν ίσως κι είναι για χαρά, να στολιστώ και να 'ρθω,
κι αν είναι πίκρα, πες μου το, να βάλω μαύρα να 'ρθω.
- Έλα, Αρετή, στο σπίτι μας, κι ας είσαι όπως και αν είσαι».
- Κοντολυγίζει τ' άλογο και πίσω την καθίζει.

Στη στράτα που διαβαίνανε πουλάκια κιλαηδούσαν,
δεν κιλαηδούσαν σαν πουλιά, μήτε σαν χελιδόνια,
μόν' κιλαηδούσαν κι έλεγαν ανθρωπινή ομιλία:
«Ποιος είδε κόρην όμορφη να σέρνει ο πεθαμένος!
- Άκουσες, Κωσταντίνε μου, τι λένε τα πουλάκια;
- Πουλάκια είναι κι ας κιλαηδούν, πουλάκια είναι κι ας λένε».
Και παρεκεί που πάγαιναν κι άλλα πουλιά τούς λένε:
«Δεν είναι κρίμα κι άδικο, παράξενο μεγάλο,
να περπατούν οι ζωντανοί με τους απεθαμένους!
- Άκουσες, Κωσταντίνε μου, τι λένε τα πουλάκια;
πως περπατούν οι ζωντανοί με τους απεθαμένους.
- Απρίλης είναι και λαλούν και Μάης και φωλεύουν.
- Φοβούμαι σ', αδερφάκι μου, και λιβανιές μυρίζεις.
- Εχτές βραδίς επήγαμε πέρα στον Αί-Γιάννη,
κι εθύμιασέ μας ο παπάς με περισσό λιβάνι».
Και παρεμπρός που πήγανε, κι άλλα πουλιά τούς λένε:
«Για ιδές θάμα κι αντίθαμα που γίνεται στον κόσμο,
τέτοια πανώρια λυγερή να σέρνει ο πεθαμένος!»
Τ' άκουσε πάλι η Αρετή κι εράγισε η καρδιά της.
«Άκουσες, Κωσταντάκη μου, τι λένε τα πουλάκια;
- Άφησ', Αρέτω, τα πουλιά κι ό,τι κι α θέλ' ας λέγουν.
- Πες μου, πού είναι τα κάλλη σου, και πού είν' η λεβεντιά σου,
και τα ξανθά σου τα μαλλιά και τ' όμορφο μουστάκι;
- Έχω καιρό π' αρρώστησα και πέσαν τα μαλλιά μου».

Αυτού σιμά, αυτού κοντά στην εκκλησιά πρoφτάνoυν.
Βαριά χτυπά τ' αλόγου του κι απ' εμπροστά της χάθη.
Κι ακούει την πλάκα και βροντά, το χώμα και βοΐζει.
Κινάει και πάει η Αρετή στο σπίτι μοναχή της.
Βλέπει τους κήπους της γυμνούς, τα δέντρα μαραμένα
βλέπει το μπάλσαμο ξερό, το καρυοφύλλι μαύρο,
βλέπει μπροστά στην πόρτα της χορτάρια φυτρωμένα.
Βρίσκει την πόρτα σφαλιστή και τα κλειδιά παρμένα,
και τα σπιτοπαράθυρα σφιχτά μανταλωμένα.
Κτυπά την πόρτα δυνατά, τα παραθύρια τρίζουν.
«Αν είσαι φίλος διάβαινε, κι αν είσαι εχτρός μου φύγε,
κι αν είσαι ο Πικροχάροντας, άλλα παιδιά δεν έχω,
κι η δόλια η Αρετούλα μου λείπει μακριά στα ξένα.
- Σήκω, μανούλα μου, άνοιξε, σήκω, γλυκιά μου μάνα.
- Ποιος είν' αυτός που μου χτυπάει και με φωνάζει μάνα;
- Άνοιξε, μάνα μου, άνοιξε κι εγώ είμαι η Αρετή σου».
Κατέβηκε, αγκαλιάστηκαν κι απέθαναν κι οι δύο.

28 σχόλια:

  1. Καλημέρα VaD!
    Οφείλω να σου πω πως με ψυχοπλάκωσες...
    Μου θύμησες κάτι που είχα τόσα χρόνια να θυμηθώ..
    Σαν το πρωτοδιάβασα ήμουν μικρή και έκλαιγα τα βράδια...
    Φοβόμουν μη πεθάνουν τ'αδέλφια μου!

    Να είσαι καλά Βασίλη αλλά πρωί Δευτέρας με έσκιασες!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Γιαγιά Αντιγόνη,δεν ειναι για ψυχοπλάκωμα και για σκιάξιμο:),είναι περιληψη αρχαιου δράματος,σε δυο επιλογικούς στίχους η λύτρωση όλων,ηρών και ακροατών...

      Διαγραφή
  2. από τα πιο αγαπημένα μου ποιήματα.
    το είχα μάθει το καλοκαίρι από την τετάρτη για την πέμπτη δημοτικού...

    που το βρήκες; έχω χάσει το ανθολόγιο της τετάρτης!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Ρία μου το κάνουμε και στην Α Λυκείου...είναι μελαγχολικό και τα παιδιά μου είπαν πως ψυχοπλακώθηκαν όταν το διαβάσαμε!
      νομίζω είναι ένα δημοτικό τραγούδι που αρέσει σε πολλούς..

      Διαγραφή
    2. ria,με πρόλαβε η Νάσια:)
      Νasia,μια αρχαια τραγωδία σε ενενήντα στίχους,γιατί να ειναι μελαγχολική;όσες φορές το δίδαξα,επιλέγαμε χίλια θέματα απ'τους ενενήντα στίχους,δε μας απασχολούσε η μελαγχολία...

      Διαγραφή
  3. Μου θύμισες την παιδική μου ηλικία όταν η γιαγιά μου μας το έλεγε σαν παραμύθι και το ήξερε απ' έξω όλο.....

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. FLORA,να υποθέσω οτι η γιαγιά είχε προσυγική καταγωγή;

      Διαγραφή
  4. Πολύ όμορφο ποιήμα
    Φιλάκια ...

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Μαρια Ελενα,χρόνια τωρα δε βαρέθηκα να το διδιάσκω στην Α'τάξη του Λυκειου:)
      Καλή σου μέρα...

      Διαγραφή
  5. Εμένα μου θύμισες την Λογοτεχνία της Α' Λυκείου! Σύμφωνα,λέει,με ορισμένους σύγχρονους ψυχολόγους,τα δύο αδέρφια έχουν κάτι παραπάνω από μια απλή,αδελφική σχέση. Άκου τώρα ίντριγκα...

    Καλό μεσημέρι! :)

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. K με το Σταυρό,εσύ το εχεις πρόσφατο:),Μπα,τι σχεση να εχουνε,αφού την Αρετή δεν τη ρωτάει κανείς τι θελει και τι δε θελει,αν υπήρχε καποιο δεσιμο μεταξύ τους,ο Κωσταντής δε θα θα την εστελνε στα ξενα για δική του εξυπηρέτηση,μάνα και γιος κοιτούν το δικό τους συμφερον και την Αρετούλα την αγνοούν όλοι...

      Καλή σου μερα,αντε και καλή δυναμη στις εξετάσεις...

      Διαγραφή
  6. Πως σου'ρθε να μας ψυχοπλακώσεις και να θυμίσεις τα μαθητικά μας χρόνια??

    Τι δύναμη, τα δημοτικά μας είχαν !

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. zoyzoy,μα τι παθατε όλοι με το ψχοπλάκωμα;Εχει τόσα θέματα να σ'αγγίξουν μέσα στο ποίημα...,δες για παραδειγμα τον επίλογο,εξοδος αρχαιου δράματος και κάθαρση συμπυκνωμένη σε δυο στίχους,μοναδικο φαινόμενο στην παγκόσμια γραμματολογία...

      Διαγραφή
  7. Δε σου μιλάω γιατί...... με συγκίνησες!!!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Thalassenia,μπα σε καλό σας με τα ψυχοπλακώματα και τις συγκινήσεις,μα τι πάθατε,μωρέ,δεν ανεβασα Αρλεκιν:),ανέβασα το αριστούργημα της παραδοσιακής νεοελληνικής ποίησης,εχιε χιλια δυο να δειτε μεσα και σεις μου βάλατε τα κλάματα;:))

      Διαγραφή
  8. Όσο κι αν φανεί περίεργο μου το έλεγε η συγχωρεμένη η μητέρα μου , ολόκληρο όπως μου τραγουδούσε ένα σωρό λαικούς και δημοτικούς στίχους από τα μέρη της ..... το είχα μάθει κι εγώ και δεν ξεχνούσα ούτε λέξη....χρόνια είχα να το δω αυτό!!!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Levina,γιατί να φανει περίεργο;Αν η μάνα ειχε προσφυγική καταγωγή,στη Μικρασία η συγκεκριμμένη παραλογή ήταν πολύ διαδεδομένη...

      Διαγραφή
    2. Αιτολωακαρνανία Vad ... καμία σχέση με Μικρασία και ήξερε κι ένα άλλο που το έλεγε νεράκι... αυτό το τραγούδαγε μάλιστα αλλά θυμάμαι μόνο το θέμα πια... για κάποιον νέο που παντρεύτηκε μια κοπέλα που δεν την ήθελε η μάνα του και της τηγάνισε φίδια θανατερά να φάει ...
      Ίσως κάπου κι αυτό να είναι σωσμένο και να το ξανακούσω...η μνήμη δεν με βοηθά να θυμηθώ περισσότερα μετά από τόσα χρόνια που έχω να τα ακούσω... τότε ήμουν παιδί βλέπεις!

      Την Καλημέρα μου

      Διαγραφή
    3. Levina,μου το τραγουδούσε η μάνα μου!
      http://www.youtube.com/watch?v=l5RQQ5VK-RI

      Διαγραφή
    4. Από το μεσημέρι που το άκουσα ... να σου πω ότι έτρεμα ολόκληρη? Όχι για το τραγούδι... για τις αναμνήσεις που μου έφερε.... παιδί να κάθομαι στο γραφείο μου να κάνω τα μαθήματά μου κι η μάνα μου να τραγουδάει...
      Δεν περίμενα να βρω μέσα στα blog κάποιον που να τα γνωρίζει αυτά και να μου δώσει αυτό που καιρό έψαχνα ....
      Σ΄ευχαριστώ Vad
      Να είσαι καλά

      Διαγραφή
  9. Ανώνυμος13/5/13, 11:33 μ.μ.

    εξαιρετική επιλογή σου να σαι καλά

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. homemade,σ'ευχαριστω πολύ ,Παναγιώτη,καλή σου μέρα...

      Διαγραφή
  10. Εμένα πειράζει που μου θύμισες τον αγαπημένο μας Βέγγο από μια ταινία που το έλεγε;;...
    Καλό βράδυ σε όλους!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Joan,κάτι μου θυμίζει απο Βεγγο,αλλά δε μού'ρχεται στο μυαλό η ταινία...

      Διαγραφή
  11. Με ψυχοπλάκωσες βρε πουλάκι μου με όλα αυτά τα θανατικά... Και πόσο πίσω με γύρισες! Όσα χρόνια και να περάσουν πάντως, όσες φορές και να το διαβάσω, είναι το ίδιο δυνατό το συναίσθημα.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Astero,αμάν με το ψυχοπλάκωμα,ξεπέρασέ το,το τραγούδι εχει χίλια δυο μηνύματα...

      Καλό τριήμερο..

      Διαγραφή
  12. Ο Χρ. Αηδονίδης το λέει (πήγα να γράψω ψέλνει, που είναι ίσως πιο σωστό) σε κάποιο CD. Και είναι τόσο απλό και συγκλονιστικό.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  13. fvasileiou,καλημέρα,Φωτη,το εχω ακούσει και ειναι όμορφο...

    ΑπάντησηΔιαγραφή